W Sali audytoryjnej Elbląskiego Domu Kultury, 17 lutego 1966 roku, z inicjatywy osób aktywnie związanych z życiem kulturalnym Elbląga i władz miasta, odbyło się spotkanie założycielskie Elbląskiego Towarzystwa Kulturalnego. Uchwalono statut, powołano zarząd, rozdano pierwsze deklaracje. Pierwszym prezesem Towarzystwa został Mirosław Demichowicz a jego zastępcami Włodzimierz Sak i Michał Lacheta. Funkcję sekretarza powierzono Jerzemu Błeszyńskiemu. Skład pierwszego Prezydium Rady to: Ryszard Tomczyk, Janusz Hankowski, Stefania Dejewska i Ireneusz Pietrzak a w skład Rady weszli także: Stanisław Barański, Mirosław Dymczak, Józefa Izdebska, Józefa Jóźwiak, Józef Karpiński, Michał Lacheta, Stefan Maciejak, Stefan Mula, Stefan Rynkowski, Kazimierz Sułek, Julian Szkolnicki i Jerzy Szuliniewicz.
Komisję rewizyjną tworzyli: Andrzej Przysiecki – przewodniczący, Stanisław Dwornik, Roman Gębicz, Tadeusz Kubiński i Jerzy Rościszewski. Deklaracje członkowskie podpisało 109 osób. Powołanie do życia ETK należy jednak wiązać z dniem 13 maja 1966 roku, kiedy to wpisano organizację do rejestru stowarzyszeń i związków pod numerem 1025. Siedzibą Towarzystwa do 1977 roku był Elbląski Dom Kultury a następnie lokal przy ul. 1 Maja a od czerwca 1999 ETK ma już ukończoną własną siedzibę położoną w kamieniczkach, nad rzeką Elbląg.
1966 – 1975
To okres bardzo aktywnej działalności. Powstały w tym czasie sekcje zainteresowań (teatralna, muzyczna, literacka, plastyczna). Przy współpracy ze Stowarzyszeniem „Pojezierze” oraz elbląskim oddziałem Polskiego Towarzystwa Historycznego powołano Studium Wiedzy Historycznej o Ziemi Elbląskiej. Wspólnie z Elbląskim Domem Kultury utworzono Elbląski Zespół Pieśni i Tańca. To też okres zaangażowania się w realizację II Biennale Form Przestrzennych. Aktywnie działało Studium Wiedzy o Filmie (1971 r.) a efektem współpracy z Muzeum Narodowym było m.in. powołanie Studium Wiedzy o Nowoczesnej Sztuce Polskiej. To pierwsze dziesięciolecie, to aktywna współpraca z Teatrem im. Stefana Jaracza, to też liczne koncerty, spektakle teatralne a te najważniejsze to:
Filharmonii Narodowej, którą dyrygował Stanisław Wisłocki a solistami byli pianista – Władysław Kędra i tenor – Wiesław Ochman, Orkiestry Kameralnej Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Karola Teutscha, Wielkiej Orkiestry Moskiewskiej, Chilijskiej Orkiestry Kameralnej, występ Zespołu Pieśni i Tańca Zjednoczonej Republiki Arabskiej, gruzińskiego Zespołu Pieśni i Tańca, recital pianistki Haliny Czerny-Stefańskiej, spektakle Teatru Muzycznego z Gdyni, Wrocławskiego Teatru Pantomimy.Ten okres to też wystawy, konkursy plastyczne, spotkania Dyskusyjnego Klubu Filmowego, inicjatywy wydawnicze. Jedną z najważniejszych inicjatyw była organizacja w 1970 r. Wiosennego Salonu Plastyków Elbląskich (Salon ten w zmienionej formie jest kontynuowany pod opieką Galerii El)
1976 – 1985
To okres organizowania przede wszystkim: koncertów z udziałem m.in.: Piotra Palecznego, Krystiana Zimermana, Janusza Zisa, Ewy Pobłockiej Orkiestry Kameralnej pod dyrekcja Jerzego Maksymiuka.
Wystaw: retrospektywna Tadeusza Makowskiego, fotograficznej Człowiek rodzi się nagi” Witolda Michalika, batiku „Ptaki” Janusza Hankowskiego, kontynuacja Salonu Elbląskiego Powołania Studium Wiedzy o Teatrze, które przekształciło się w Studium Wiedzy o Teatrze, Filmie i TV, Studium Wiedzy o Sztuce. W roku 1977 podjęto działania w celu utworzenia teatru lalek. Zaowocowało to m.in. spektaklami gdańskiego teatru „Miniatura” i japońskiego Teatru Lalki i Maski „Puk”. Kontynuowano występy znanych teatrów jak m.in. Polskiego Teatru Tańca Conrada Drzewieckiego. Był to okres szczególnej opieki nad literatami. Z myślą o nich w 1978 roku powołano Klub Literacki, który był organizatorem spotkań autorskich, wieczorów literackich, konkursów literackich. ETK podjęło też działalność wydawniczą skupiając się głównie na nagrodzonych w konkursach pracach.
1986 – 1995
To przede wszystkim okres przygotowań do obchodów 750-lecia miasta. ETK stało się głównym koordynatorem zarówno przygotowań jak i samych obchodów. Ogłoszono konkurs na pamiątki, dzienniki, wspomnienia związane z Elblągiem po 1945 roku. Kolejnym był konkurs kompozytorski na utwór poświęcony miastu. Formę konkursu miał też plener „Plastyczna dokumentacja Elbląga”, którego finał w formie wystawy miał miejsce w muzeum.
Z inicjatywy ETK wykonano znak graficzny obchodów 750-lecia, którego autorką jest Halina Różewicz-Książkiewicz.
W związku z jubileuszem pojawiła się seria wydawnicza pod red. Prof. Stanisława Gierszewskiego „Biblioteczka Elbląska”.
Kontynuowano też wcześniejszą działalność wydawniczą, wystawienniczą a przede wszystkim wspólnie z Galerią El „Salon Elbląski”.
Od 1984 roku Elbląskie Towarzystwo Kulturalne było organizatorem Elbląskich Koncertów Organowych (do 1999 r.).
Zawsze też ważnym elementem działalności był mecenat. Fundowano stypendia, sponsorowano nagrody.
Był to jednak bardzo szczególny okres w życiu Towarzystwa. Do roku 1989 ETK na elbląskiej mapie było właściwie instytucją kultury, co oznaczało szeroki zakres działalności ale i dotacje zarówno ze strony władz miasta jak i województwa, etatowi pracownicy. Przemiany społeczno-gospodarcze zmieniły status Towarzystwa i tylko dzięki wsparciu ówczesnych władz wojewódzkich i miejskich oraz aktywności władz ETK oraz jej członków organizacja przetrwała do dziś. Udało się ocalić cykliczne imprezy ale i zorganizować nowe, które już na trwałe wpisały się w kalendarz imprez miejskich.
Od 1996
To lata budowy własnej siedziby, do której ETK wprowadziło się w czerwcu 1999 roku . W październiku otworzyła swe podwoje restauracja „Czerwona Oberża” a 4 listopada wystawą prac Haliny Różewicz – Książkiewicz zainaugurowano działalność galerii „Pod Czerwona Oberżą”.
To okres Elbląskich Dni Muzyki Dawnej, koncertów kameralnych, Muzycznych Spotkań w Bażantarni, współpracy przy organizacji wydarzeń artystycznych w Elblągu, kontynuacji działalności wydawniczej.
